Όταν η απροκάλυπτη Ολιγαρχία βαφτίζεται Δημοκρατία

Το μίκρεμα της αγάπης στην πατρίδα, η δύναμη του ατομικού συμφέροντος, η μεγάλη έκταση των κρατών, οι κατακτήσεις, οι κυβερνητικές υπερβασίες, έκαναν τους ανθρώπους να επινοήσουν το σύστημα των βουλευτών ή αντιπροσώπων του λαού στις συνελεύσεις του έθνους. Αυτούς σε μερικές χώρες τολμούν και τους ονομάζουν "τρίτη τάξη". Έτσι το ξεχωριστό συμφέρον των δύο τάξεων μπήκε σε πρώτη και δεύτερη σειρά. Το δημόσιο συμφέρον δεν είναι παρά στην τρίτη σειρά. 

Jean-Jacques Rousseau: Το κοινωνικό συμβόλαιο

του Γιώργου Χαλιμούρδα*

Ανήμερα της 25ης Μαρτίου, σε συζήτηση που είχα με μια παρέα για τα μέτρα απαγόρευσης ενόψει της στρατιωτικής παρέλασης, κάποιος ανέφερε ότι θυμάται τον εαυτό του μικρό παιδί
στην αγκαλιά του πατέρα του, όταν τον πήγε  να δει τη στρατιωτική παρέλαση επί χούντας, απέναντι από την εξέδρα των επισήμων, με τον πατέρα του να του δείχνει το δικτάτορα Παπαδόπουλο. Τότε έφτανες... απέναντι από την εξέδρα των επισήμων. Τότε είχαμε χούντα, ένα καθολικά αναγνωρισμένο γεγονός από την ιστορία. Τότε μπορούσες να παραβρίσκεσαι πλησίον της εξέδρας των επισήμων. Σήμερα δε μπορεί να επαναληφτεί κάτι παρόμοιο. Σήμερα υπάρχει κλοιός από τρίμετρα κάγκελα και ένας αστυνομικός ανά μέτρο. Κάγκελα παντού. Σήμερα τι έχουμε; Σίγουρα όχι δημοκρατία όπως μας λένε.

Σήμερα προβεβλημένοι υπουργοί περιφέρονται από κανάλι σε κανάλι με έντονες σαδιστικές και μαζοχιστικές ή και τις δύο μαζί τάσεις, ξεπλένονται από μεγαλοδημοσιογράφους, προβάλλοντας παράλληλα έντονα διχαστικές εμφυλιοπολεμικές λογικές. Διχαστικές λογικές που παραδοσιακά ακολουθούσε το σύστημα προκειμένου να πετυχαίνει το σκοπό του. Σήμερα μια αμείλικτη προπαγάνδα προσπαθεί να μεταμορφώσει το τέρας σε άγγελο. Αλλάζει προβιά, αλλάζει δέρμα. Παρουσιάζει “ποτάμια” στην ουσία γεμάτα σαβούρα. Συνειρμικά σκέφτεσαι ότι εκτός του λαϊκού άσματος “με παρέσυρε το ρέμα”, που δηλώνει την ορμή του ρέματος που φουσκώνει, παρασύρει, ξεχειλίζει, καταστρέφει … και μετά ξεφουσκώνει, σκέφτεσαι ότι ιστορικά γύρω από μεγάλους ποταμούς αναπτύχθηκαν μεγάλοι πολιτισμοί. Εσείς ποια από τις δύο εκδοχές επιλέγετε για το ποταμό που προσφάτως μας έλαχε; Θυμηθείτε στο πρόσφατο παρελθόν μεγάλες σε κυκλοφορία “λαϊκίστικες” φυλλάδες, πως παρουσίαζαν γριούλες να τις περνάν στο απέναντι πεζοδρόμιο μπρατσαράδες με αγκυλωτούς σταυρούς εν είδει προσκόπων, με αποτέλεσμα τη γιγάντωση του φασιστικού συμπτώματος, μέσω της ψυχολογικής αντίδρασης της μέσης κοινωνικής συνείδησης για τιμωρία των ενόχων.

Το τραγελαφικότερο όλων είναι η επιχειρούμενη εξαγορά 1.000.000 ψήφων έναντι 500 ευρώ έκαστος. Δήλωσε ο πρωθυπουργός ότι θα μοιραστούν δυο εβδομάδες πριν τις ευρωεκλογές. Τη στιγμή που μια πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ μας λέει ότι κάθε άτομο που ζει στη χώρα μας από το 2008 έως το 2012 υπέστη μεσοσταθμική μείωση εισοδήματος 4.400 ευρώ [1]. Τη στιγμή που τα μέτρα λιτότητας που έχουν εφαρμοστεί από το 2010 μέχρι σήμερα ανέρχονται συνολικά σε 63,16 δις. ευρώ. [2] .

Ενώ στην ουσία δεν υπάρχει κανένα πρωτογενές πλεόνασμα [3], οι ευρωπαίοι ταγοί της δημοκρατίας “φίλοι μας” το δέχτηκαν ως δεδομένο με αντάλλαγμα την πλήρη διάλυση της χώρας μας και του λαού μας.  Χαρακτηριστικά αναφέρει ο Δημήτρης Καζάκης, Γ.Γ. του Ε.ΠΑ.Μ. [4]: “Με άλλα λόγια η κυβέρνηση πέτυχε να της αναγνωρίσουν ένα ανύπαρκτο πρωτογενές πλεόνασμα προκειμένου να τάξει λαγούς με πετραχήλια σε διάφορα κοινωνικά στρώματα και έδωσε όλα τα άλλα. Νέες φορολογικές επιδρομές εναντίον των νοικοκυριών, άνοιγμα των εγχώριων αγορών στην αυθαιρεσία, στα χαμηλού κόστους και ποιότητας προϊόντα των πολυεθνικών, διάλυση σε ότι έχει απομείνει από την εργατική νομοθεσία, το τσάκισμα της ΔΕΗ και της αγοράς ενέργειας έτσι ώστε η χώρα να πάψει να διαθέτει ενιαίο σύστημα παραγωγής και διακίνησης ενέργειας, επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων και γενικά του ξεπουλήματος κάθε λογής περιουσιακών στοιχείων και φυσικά συνέχιση της χρηματοδότησης των “συστημικών” τραπεζών από τον κρατικό κορβανά κατά πώς κρίνει το ευρωσύστημα.”

Με άλλα λόγια επιβεβαιώνεται η φράση “Άρτον και θεάματα” (στα λατινικά panem et circenses) απροκάλυπτα για ακόμα μια φορά, μιας άλλης “δημοκρατίας” σαν την σημερινή, όπου μεγαλούργησε αυτή η πρακτική, της “δημοκρατίας” της αρχαίας Ρώμης. Κι όλα αυτά με τις ευλογίες των ευρωπαίων “φίλων” μας, μιας Ευρώπης του “πολιτισμού”, της “αλληλεγγύης”, του “κράτους δικαίου”, των “κοινωνικών κατακτήσεων” …του “ευρωπαϊκού κεκτημένου”. Ευρωπαίοι “φίλοι μας” που με προκάλυμμα τη “δημοκρατία”, τη “διασφάλιση της ειρήνης”, την “ευημερία των λαών” και την “προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”, έδεσαν τους λαούς της Ευρώπης στη κιμαδομηχανή  της Ε.Ε. και πετσοκόβουν μεθοδικά κάθε σταγόνα ζωής που τους έχει απομείνει. Μιας Ε.Ε. η οποία πρωτοστατεί στην εγκαθίδρυση της πρώτης ναζιστικής κυβέρνησης μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο σε Ευρωπαϊκό έδαφος. Μια καλή εξήγηση για την αιμοσταγή λογική των “φίλων” μας των ευρωπαίων ίσως να μας τη δίνει ο Χ. Γιανναράς [5]: “Ο ελληνισμός έπαψε να υπάρχει από τη στιγμή που πίστεψε ότι ανήκομεν εις την δύσην, κι αυτό δεν  έγινε από τον Καραμανλή, έγινε από τον Κοραή”, και εξηγεί: “επί χίλια χρόνια όταν η δύση τετραπόδιζε στον πολιτισμό, έως τον 14ο αιώνα το νωρίτερο όπου άρχισε μια πραγματική πολιτιστική ανάκαμψη, ο ελληνισμός ήταν ο αντίλογος στις προτεραιότητες της βαρβαρότητας, ήταν ο αντίλογος στην προτεραιότητα του ατομοκεντρισμού. Η δύση από την πρώτη στιγμή διατήρησε όλα τα στοιχεία της προτεραιότητας του ατόμου, του ατομικού, δηλαδή του ενστικτώδους, της αυτοβεβαίωσης του εγώ, της κυριαρχίας του εγώ πάνω στους άλλους, τα βασικά ένστικτα που έχει ο άνθρωπος. Η προτεραιότητα τους είναι φανερή σε όλα τα πεδία.”

Και ενώ η μεγαλύτερη “πείνα” του λαού μας σήμερα είναι στην ουσία ψυχολογική ή συναισθηματική, η απαίτησή του δηλαδή για την απόδοση δικαιοσύνης, για την κατανομή ευθυνών και για τη δίκαιη τιμωρία όσων φταίνε για την κατάσταση που έχει επέλθει στη χώρα μας, έχουμε μια επίσημη αριστερά που δηλώνει ότι θέλει να κυβερνήσει αυτόν τον τόπο, η οποία είναι ανίκανη να δώσει οποιαδήποτε προοπτική και όραμα. Πώς αλλιώς μπορείς να ερμηνεύσεις τη χαρακτηριστική δήλωση του Α. Τσίπρα στο περιοδικό  Fortune της εφημερίδας Παραπολιτικά ότι: “Οι δανειστές θα πάρουν τα λεφτά τους και με τον ΣΥΡΙΖΑ” [6].

Ζούμε μια νέα ζοφερή εποχή

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Κοστάντσο Πρεβέ [7], σήμερα εξελίσσεται ένα τυπικό διαλεκτικό φαινόμενο όπου εμφανίζεται η εγγύηση για απροσδιόριστο χρόνο της ισχύος του χρηματιστικού καπιταλισμού, του πλέον άγριου από όλες τις μορφές καπιταλισμού, συνοδευόμενη από το τέλος της εγγύησης της σταθερότητας της μισθωτής εργασίας, η οποία μετατράπηκε σε ευέλικτη και επισφαλή.  Μπορεί να αμφιβάλεις με τη χροιά, το μέγεθος ή την ένταση της ως άνω διαπίστωσης, αλλά μπορούμε να θεωρήσουμε σαν δεδομένο την ισχύ της μερικώς ή καθολικώς, που ούτως ή άλλως εκεί οδηγείται.

Επιπλέον ο Πρεβέ βάζει ένα ακόμα κομβικό χαρακτηριστικό της σημερινής εποχής, που αδιόρατα πολλοί αντιλαμβάνονται αλλά δεν το έχουν αποκωδικοποιήσει στο βαθμό που πρέπει, πόσο μάλλον μπορούν να το αντιμετωπίσουν. Συγκεκριμένα αναφέρει [7]:  “…σήμερα ο καπιταλισμός αχαλίνωτος επιχειρεί ένα τερατώδες πείραμα μαζικής ανθρωπολογικής χειραγώγησης. Αυτή είναι η αληθινή “βιοπολιτική”, όχι αυτή στην οποία αναφέρεται η κάστα των πανεπιστημιακών καθηγητών της μόδας. Γίνεται πράγματι προσπάθεια να παραχθεί τεχνητά μια ολόκληρη γενιά, η οποία δεν θα έχει πλέον δικαίωμα σε σταθερή και σίγουρη εργασία ούτε σε μια εργασία η οποία εκμεταλλεύεται “φυσιολογικά” σύμφωνα με το παλιό αστικό-καπιταλιστικό τρόπο. Η ελαστική και επισφαλής εργασία, πράγματι, δεν είναι παρά η εξωτερική μορφή ενός βαθύτερου πειράματος συνολικής κοινωνικής μηχανικής, η παραγωγή του επισφαλούς ατόμου, περιβαλλόμενου από επισφαλή τέχνη, επισφαλή φιλοσοφία, από μια γενικώς επισφαλή κουλτούρα. Ακόμα μια φορά ο Jameson πέτυχε την καρδιά του ζητήματος, όταν βεβαίωσε πως το μεταμοντέρνο είναι το γενικό πολιτιστικό προφίλ της εποχής της ελαστικής παραγωγής, αν και σταμάτησε στα μισά του δρόμου και δεν τόλμησε να εξάγει όλα τα συμπεράσματα, σύμφωνα με τα οποία το μεταμοντέρνο είναι η πολιτιστική μορφή ενός μεγάλου σχεδίου συλλογικής κοινωνικής εξημέρωσης, κατακερματισμού και ολοκληρωτικής εξατομίκευσης όλων των ανθρώπινων όντων.” 

Πριν από 4 χρόνια στην πατρίδα μας θα θεωρούσαμε αδιανόητο το να υπάρχουν 20.000 καθημερινά συσσίτια, αδιανόητο τους 2 εκ. άνεργους, αδιανόητο να υπάρχουν 30.000 άστεγοι … χωρίς τρομερές αντιδράσεις. Σήμερα φαίνεται να μορφοποιείται και να παγιώνεται αυτή η κατάσταση. Με αυτά τα δεδομένα, αν και ο Πρεβέ αναφέρεται στη γενικότερη παγκόσμια κατάσταση, οδηγούμαστε στη σκέψη πως κάπως έτσι εξελίσσονται τα πράγματα και στη χώρα μας.

Και η αριστερά αδυνατεί για μια ακόμα φορά να δώσει προοπτική, και σαν να μην έφτανε μόνο αυτό, έρχεται και να νομιμοποιήσει αυτή την κατάσταση, όσο και αν ενοχλεί κάποιους αυτή η φράση. Υπό αυτές τις συνθήκες οποιοσδήποτε συμβιβασμός αποτελεί έγκλημα κατά του λαού. Πουθενά δεν διαφαίνεται πως υπάρχει η παραμικρή πρόθεση της αριστεράς να μεταβάλει τη σχέση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής με τη μεταβολή της κοινωνίας των πολιτών σε πολιτειακό εταίρο. Αντιθέτως, για μια φορά ακόμα, παίζει το ρόλο του καθοδηγητή. Σε καμιά των περιπτώσεων δε διαφαίνεται να προσπαθεί να προάγει την κοινωνική χειραφέτηση, αντιθέτως υπάρχουν πάρα πολλά σημάδια χειραγώγησης της κοινωνίας.  

Κομβικό σημείο των καιρών μας, από τους αγώνες που δώσανε τα κινήματα των πλατειών, από την αραβική άνοιξη, από τις εξεγέρσεις στην Τουρκία, στη Βραζιλία, είναι η δημοκρατία ως διεκδίκηση και πρόταγμα. Σε όλες τις εξεγέρσεις που έχουν εξελιχθεί, πάγιο αίτημα των εξεγερμένων ήταν η δημοκρατία. Συνήθως το σύνθημα εμπεριείχε την έννοια της απαίτησης περισσότερης ή καλύτερης δημοκρατίας. Αλλά στην προκειμένη δεν υφίσταται καν η πραγματική έννοια της δημοκρατίας σήμερα στη πατρίδα μας, ως θα αναφερθούμε παρακάτω.

Πάγιο αίτημα όλων των εξεγερθέντων λαών ιστορικά ήταν η δημοκρατία. Υπό αυτή την έννοια είναι αδύνατον να μην συμπλέεις με τη λαϊκή απαίτηση για δημοκρατία και να κρύβεις ένα τέτοιου μεγέθους αίτημα κάτω από το χαλί, όπως έγινε στην ελληνική εξέγερση των πλατειών. Λογικά σκεπτόμενος, θεωρείς ότι όποιος δεν το κάνει, τη στιγμή που αυτοπροσδιορίζεται και προοδευτικός, έχει δόλο. Και το ερώτημα είναι πώς απαντάς στη νέα γενιά που κατέκλυσε τις πλατείες τις χώρας μας. 

Σε αυτές τις συνθήκες οι νέοι άνθρωποι στην πατρίδα μας, η νεολαία μας, ζει σε έναν ασφυκτικό κλοιό, που θαρρώ δεν θα μπορούσε να εκφραστεί καλύτερα σήμερα από τα λόγια του Κώστα Αξελού, αν και ειπωμένα σε άλλη εποχή υπό διαφορετικά δεδομένα, για τους λόγους που τον οδήγησαν τότε με ενθουσιασμό στην εθνική αντίσταση [8]: “…στην εφηβεία η μεγαλοαστική τάξη που με περιέβαλλε, και η μικροαστική ηθική που κυριαρχούσε γύρω σε όλο τον τόπο – εννοώ την Ελλάδα –, ο ασφυκτικός κλοιός της νεότερης Ελλάδας, η έλλειψη οράματος, ήταν κάτι που με πονούσε αφάνταστα.” 

Ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο; Για ποια δημοκρατία μιλάμε;

Αλλά για ποια δημοκρατία μιλάμε; Όλο το κοινοβουλευτικό πολιτικό μας σύστημα θεωρεί ότι έχουμε δημοκρατία σήμερα. Είναι όμως έτσι;

Ο Γιώργος Κοντογιώργης, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης αναφέρει συγκεκριμένα [9]: “…αυτό που λέγεται δημοκρατία είναι ένα πολιτικό σύστημα που δεν είναι ούτε δημοκρατικό ούτε αντιπροσωπευτικό. Κοροϊδεύουν τον κόσμο και από την συχνή επανάληψη το πίστεψαν και οι διανοούμενοι και οι επιστήμονες ότι είναι δημοκρατία. Η αντιπροσώπευση και η δημοκρατία είναι άλλο πράγμα. … θα περίμενε κανείς να εφαρμόζεται το σύνταγμα. Κανένα μα κανένα άρθρο του συντάγματος που αφορά στα καίρια ζητήματα, που αφορά στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος, δεν λειτουργεί, ή έχει καταργηθεί, όχι μόνο λόγω της κρίσης, λόγω της κρίσης έχει επιβαρυνθεί η κατάσταση. Έχει καταργηθεί από τα κόμματα τα οποία έχουν ιππεύσει στο πολιτικό σύστημα και το διαχειρίζονται με όρους προσωπικής ιδιοτέλειας αντί να λειτουργούν το δημόσιο χώρο. …Ο λόγος ύπαρξης (της κοινωνίας) λοιπόν και το αίτημα (της) να έχει άποψη για τα πράγματα, (και) οι δημόσιες πολιτικές να είναι προσανατολισμένες στο κοινωνικό συμφέρον (φτάσαμε στο σημείο ) να θεωρείται λαϊκισμός. Αυτό είναι η υψίστη εκδοχή του θράσους, του ολιγαρχικού θράσος, το οποίο εν προκειμένω συμβαίνει να είναι περιδεές και εξαρτημένο από ξένες δυνάμεις, να εξυπηρετούμε δηλαδή το σκοπό της Γερμανικής ηγεμονίας στην Ευρώπη.”

Η δημοκρατία δίνει τη δύναμη, την εξουσία στο “δήμο”, στο λαό. Αυτή η εξουσία ορίζεται με τη συμμετοχή στην παραγωγή δίκαιου και εξουσίας, δηλαδή οι πολίτες να είναι ίσοι. Μια ισότητα ως πρακτική ελευθερίας που θεμελιώνεται στο αξίωμα μιας ίσης ικανότητας, που δίνει τη δυνατότητα να συμμετέχει ο πολίτης στις περί των κοινών αποφάσεις και να καταλαμβάνει υπεύθυνες θέσεις διαχείρισης, μια αρχή που πραγματώνεται στην εναλλαγή στα δημόσια αξιώματα. Το αυτόνομο, το αυτόδικο και η ανακλητότητα. Η ισότητα και η ελευθερία. 

Ας δούμε πώς περιγράφει τι είναι δημοκρατία ο Κορνήλιος Καστοριάδης [10]:

  “Η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα ή θέλει να είναι ένα πολίτευμα που αποβλέπει στην αυτονομία και την κοινωνική και την ατομική…”

  “Αυτονομία σημαίνει ότι η κοινότητα η πολιτική, δίνει η ίδια στον εαυτό της νόμους, αποκλείοντας κάθε ιδέα εξωκοινωνικής πηγής αυτών των νόμων και των θεσμών…”

  “Όταν τα άτομα μπορούν να πουν ότι οι νόμοι της κοινωνίας είναι και δικοί τους νόμοι, τότε μόνον μπορούμε να πούμε ότι αυτά τα άτομα είναι αυτόνομα, αλλά επίσης ότι και η κοινωνία είναι αυτόνομη. Αυτό δε σημαίνει κατ’ ανάγκην -κατά την γνώμη μου- ότι συμφωνούν με όλους τους νόμους που υπάρχουν, σημαίνει όμως απαραιτήτως, ότι έχουν συμμετάσχει πραγματικά και ενεργά στη διαμόρφωση των νόμων αυτών, των θεσμών, και φυσικά στην λειτουργία τους. Από τη στιγμή που μια κοινωνία αποτελείται από ένα θεωρητικά απεριόριστο και απροσδιόριστο πλήθος ατόμων, υπάρχει πλήρης ισότης συμμετοχής όλων των ατόμων, σε όλες τις θεσμίζουσες εξουσίες που μπορούν να υπάρχουν σήμερα σε μία κοινωνία και στη λειτουργία αυτών των κοινωνιών…”

  “Αυτό σημαίνει συνεπώς ότι, οτιδήποτε μπορεί να γίνει αντικείμενο ρητής θέσμισης, ρητής νομοθέτησης μέσα στην κοινωνία, είτε πρόκειται για αυτό που μπορεί να ονομάσει κανείς “θεσμιστική εξουσία”, δηλαδή την εξουσία που καθορίζει τους βασικούς θεσμούς μέσα στους οποίους ζει η κοινωνία, είτε πρόκειται για την άσκηση των θεσμισμένων εξουσιών, π.χ. και της νομοθετικής εξουσίας με τη στενότερη έννοια και της δικαστικής εξουσίας και της κυβερνητικής εξουσίας…”

  “Σημαίνει επίσης ότι δε διαλέγουν, δεν εκλέγουν εμμέσως ή αμέσως ανθρώπους οι οποίοι θα τους κυβερνούν, αλλά ότι κυβερνούν μόνοι τους. Δηλαδή ότι όλες οι βασικές αποφάσεις που αφορούν το μέλλον της κοινωνίας - διότι αυτό είναι η κυβέρνηση, κυβερνώ θα πει λαμβάνω αποφάσεις που αφορούν αυτά που πρέπει να γίνουν, είτε ως έργα είτε ως δραστηριότητες - πρέπει να ανήκουν στο σύνολο της κοινωνίας…”

  “Το σύνολο των πολιτών πρέπει όλοι, όχι απλώς τυπικά να έχουν το δικαίωμα να συμμετάσχουν σ’ αυτό, αλλά να είναι παιδευμένοι σαν άτομα απ’ όλες τις απόψεις, κατά τρόπο ώστε να μπορούνε να συμμετέχουν.”

Ας δούμε τώρα τι δεν είναι δημοκρατία κατά τον Κορνήλιο Καστοριάδη [10]:

  “Δημοκρατία δε σημαίνει π.χ. τα ανθρώπινα δικαιώματα, ή την έλλειψη λογοκρισίας, ή εκλογές οποτεδήποτε γίνουν. Όλα αυτά είναι καλά και άγια, άλλα είναι δευτέρου και τρίτου βαθμού επακόλουθα της δημοκρατίας …”

  “Η αντιπροσώπευση είναι πολιτική αυτοαποξένωση του πολιτικού σώματος. Είναι “πάρε αγά μου το σχοινί να με κρεμάσεις”. Η μόνη δυνατή μορφή δημοκρατίας είναι η άμεση δημοκρατία, όπου οι άνθρωποι αποφασίζουν μόνοι τους και όχι μέσω αμετακλήτων εκπροσώπων …”

  “… ο ίδιος ο Ρουσσώ, ο οποίος έγραφε στο τέλος του 18ου αιώνος, έλεγε σαφώς ότι η μόνη μορφή δημοκρατίας η οποία είναι δεκτή ή είναι πραγματική δημοκρατία ή άμεση δημοκρατία, και έλεγε χαρακτηριστικά μια φράση την οποία θα μπορούσε να είχε βρει κανείς και στον Λένιν ή στον Μαρξ -όταν μετά κάναν την κριτική του κοινοβουλευτισμού- ότι “οι Εγγλέζοι που νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι διότι εκλέγουν τους βουλευτές τους μια φορά στα 5 χρόνια, βρίσκονται μέσα σε αυταπάτη…”, λέει ο Ρουσσώ, “…Είναι ελεύθεροι μια μέρα σε 5 χρόνια”. Εγώ θα έλεγα ότι ο Ρουσσώ δεν πηγαίνει στο τέλος του συλλογισμού του, γιατί φυσικά δεν είναι ελεύθεροι, όπως δεν είμαστε και δεν είσαστε ελεύθεροι, ούτε μία μέρα στα 5 χρόνια.”

  “… στις καπιταλιστικές χώρες και σε μας σήμερα, όπου λέγεται ότι υπάρχει ελευθερία, αλλά δεν υπάρχει ισότης οικονομική. Βεβαίως δεν υπάρχει ισότης οικονομική, αλλά φυσικά δεν υπάρχει και ισότης πολιτική -η ισότης η πολιτική η οποία υπάρχει, είναι τελείως τυπική…”

  “Η οικονομική ανισότης μεταφράζεται και σε πολιτική ανισότητα … συνεπώς αν θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι μέσα στην κοινωνία πρέπει να είμαστε πραγματικά ίσοι…”

  “Η ιδέα της ισότητος έχει ασφαλώς και οικονομικές επιπτώσεις σημαντικές, δηλαδή δεν είναι δυνατόν, ιδίως σε μία κοινωνία της σημερινής μορφής, της σημερινής υφής, της σημερινής συγκρότησης να υπάρξει πραγματική πολιτική ισότητα, απ’ τη στιγμή που υπάρχουν οι τεράστιες οικονομικές ανισότητες…”

  “Όλη η ιστορία, όχι τόσο η ελληνική, στην οποία η περιουσία έπαιξε ελάχιστο ρόλο, αλλά και η ρωμαϊκή και όλη η μοντέρνα εξουσία το αποδεικνύει. Και αυτό μας οδηγεί επίσης σε μια άλλη θεώρηση: Δεν είναι δυνατόν ποτέ να σκεφτούμε ότι άτομα τα οποία τα θέλουμε ως ελεύθερους πολίτες, μπορεί να είναι ελεύθεροι πολίτες στην πολιτική ζωή και να είναι σκλάβοι, κατ’ ουσίαν, μέσα στην οικονομική παραγωγική τους ζωή…”

  “…δημοκρατία σήμερα πραγματικά δεν υπάρχει πουθενά -υπάρχουν το πολύ φιλελεύθερες ολιγαρχίες σε ορισμένες χώρες, σχετικά προνομιούχες, προνομιούχες από πολλές απόψεις.”

  “Σ’ αυτές τις προηγμένες και σχετικά φιλελεύθερες χώρες, τι γίνεται στην πραγματικότητα; Μιλάνε για δημοκρατία. Το καθεστώς είναι φυσικά ένα καθεστώς τελείως ολιγαρχικό. Φυσικά υπάρχουν οι φιλελεύθερες πλευρές αυτού του ολιγαρχικού καθεστώτος, υπάρχουν ορισμένα δικαιώματα των ανθρώπων και των πολιτών, υπάρχει ένας λεγόμενος ελεύθερος τύπος, αλλά εάν κοιτάξει κανείς ποιοι πραγματικά κυβερνούν, ποιοι πραγματικά έχουν την εξουσία στα χέρια τους, θα αντιληφθεί ότι ούτε στις χειρότερες εποχές της λεγόμενης ρωμαϊκής δημοκρατίας - που δεν ήτανε ποτέ δημοκρατία, αλλά ολιγαρχία- το ποσοστό αυτών που έχουν δύναμη μέσα στην κοινωνία δεν ήτανε τόσο λίγο όσο είναι σήμερα.”

Ελπίζω να μην είναι κουραστική αυτή η παράθεση, αλλά θεωρήσαμε καλό να προβληθεί η ματιά ενός από τους μεγαλύτερους αναλυτές της έννοιας της δημοκρατίας, όπως είναι ο Καστοριάδης.

Προφανώς δε χρειάζεται περισσότερη ανάλυση για το αν ισχύει το αυτόνομο και το αυτόδικο, η ανακλητότητα, η ισότητα και η ελευθερία στη σημερινή Ελλάδα.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Δημοκρατία έχει αρχή αλλά δεν έχει τέλος. Δεν είναι αίτημα, ούτε καν απαίτηση. Δεν στο χαρίζει κανείς ούτε στο παραχωρεί. Είναι αγώνας συνεχής.

Το ζητούμενο των καιρών μας

Κάποτε στα αρχαία χρόνια κάποιοι πέτυχαν να εφαρμόσουν τη Δημοκρατία, με την έννοια που αναπτύχθηκε παραπάνω, παρ’ όλες τις αντιρρήσεις που ενδεχομένως να χωρά αυτή η φράση. Κατάφεραν ο λαός να ασκεί την εξουσία και να εκφράζεται πρωτογενώς. Και όταν το κατάφερε αυτό βρήκε τους τρόπους να προστατεύσει την εξουσία του [11].

Παρ’ όλα αυτά ο αγώνας των ολίγων εναντίων των πολλών υπήρξε συνεχής και αδιάλειπτος καθ’ όλη τη διάρκεια της αρχαίας Ελληνικής Δημοκρατίας. Γράφει ο Παναγής Λεκατσάς [12]: “…οι κατέχοντες αποχτούν τη συνείδηση ιδιαίτερης τάξης, συσπειρώνονται (συνάγει γαρ και τους εχθίστους ο κοινός φόβος), κι από τη μία για να περισώσουν την κοινωνικο-οικονομική τους υπεροχή, κι από την άλλη για να ολοκληρώσουν και να την κατοχυρώσουν με την πολιτική εξουσία,  αγωνίζονται με σκοτεινό πάθος να καταλύσουν την Δημοκρατία και να εγκαταστήσουν πλουτοκρατικά πολιτεύματα, τις ολιγαρχίες…”.

Θα πρέπει να τονίσουμε εδώ μια παράμετρο που δεν είναι τόσο διαδεδομένη. Οι ολιγάρχες των αρχαίων χρόνων ενείχαν μια βαθύτατη απέχθεια για το λαό, τους φτωχούς. Ο φτωχός των αρχαίων χρόνων, κατά τους αριστοκράτες ήταν κακός και βάναυσος και δεν είχε τις ηθικές και διανοητικές ποιότητες των “αρίστων”. Είναι γι’ αυτούς τα κατώτερα όντα εκείνου του κόσμου. Αυτή η ελιτίστικη λογική που πρυτανεύει έως τις μέρες μας,  ανδρώθηκε ιδεολογικά από τους μεγάλους (αριστοκρατικούς) φιλόσοφους της αρχαίας Ελλάδας και ιδίως τον Πλάτωνα. Μετά την κατάλυση της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας, οι νικητές προσπάθησαν να αφανίσουν τα επιτεύγματα της δημοκρατίας. Γιγάντωσαν τα λάθη της και προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τα επιτεύγματά της. Διέλυσαν και κατέστρεψαν τα κείμενα των δημοκρατικών φιλοσόφων, τους οποίους η ολιγαρχική σωκρατική παράδοση κατόρθωσε ν’ αφήσει τη μνήμη τους στηλιτευμένη [12]. Το μίασμα τους ήταν και είναι ένα: η εξουσία στο λαό, στο πόπολο, στο λαουτζίκο. Το πραγματικό μίασμα ήταν η ίδια ολιγαρχική τάξη της τότε εποχής όπου προσέτρεξε προς την ολιγαρχική Σπάρτη [12] καταρχήν, προδίδοντας τον τόπο τους, με μοναδικό σκοπό την εγκαθίδρυση ολιγαρχικού πολιτεύματος το οποίο θα εξασφάλιζε στο διηνεκές τα συμφέροντά της. Με την ίδια λογική εκπρόσωποι της απευθυνθήκαν μετέπειτα προς την μοναρχική Μακεδονία [12] ενώ υπάρχουν και αναφορές εξυμνήσεως της μετέπειτα κυρίαρχης Ρώμης διότι άκουσον άκουσον [12]: “…κατόρθωσε την… ενότητα όλων των λαών και των πολιτειών σε μιαν επικράτεια-σε μια ποίμνη μ’ ένα ποιμένα.”  

Προδότες και δοσίλογοι υπήρχαν από πολύ παλιά. Δυστυχώς έχει μακρά παράδοση αυτός ο τόπος.

Σήμερα η ίδια ελιτίστικη λογική έχει πλήρως κυριαρχήσει. Σήμερα να είστε σίγουροι πως οι χαρακτηρισμοί που διατυπώνονται στο παρόν κείμενο για τα αισθήματα που νοιώθει η άρχουσα ελίτ για τον λαό, για τον καθημερινό άνθρωπο, είναι άκρως επιεικείς.

Όλοι νοιώθουμε όσο και αν δεν το παραδεχόμαστε, ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο και για ποια δημοκρατία μιλάμε. Ως εκ τούτου δε μας μένουν πολλά περιθώρια. Το δίλημμα είναι ξεκάθαρο. Η λογική είναι ξεκάθαρη. Ο Ελληνικός λαός είναι ένας ευφυέστατος λαός. Αργά ή γρήγορα όλοι θα πρέπει να πάρουμε θέση. Η επιλογή είναι δική μας. Και ο δρόμος είναι ένας. Οφείλουμε να βαδίσουμε σε μια αληθινά προοδευτική κατεύθυνση για την Εθνική Ανεξαρτησία, τη Λαϊκή Κυριαρχία και την Κοινωνική Δικαιοσύνη.

Το πρόταγμα της Δημοκρατίας, της Εξουσίας στο Λαό, της Λαϊκής Εξουσίας, ενώνει όλο το λαό μας. Ενώνει όλους τους Έλληνες. Ενώνει όλους τους λαούς. 

    

* Ο Γιώργος Χαλιμούρδας είναι μέλος της Π.Γ. του Ε.ΠΑ.Μ. και του Ε.ΠΑ.Μ. Ακρόπολης

1. Στόχος... 1.000.000 ψήφοι με 500 ευρώ για την καθεμιά!, Άρθρο του Γιώργου Δελαστίκ http://kostasxan.blogspot.gr/2014/03/1000000-500.html

2. Συμφωνία με την Τρόικα κόλαφος για τα λαϊκά συμφέροντα, Άρθρο του Λεωνίδα Βατικιώτη http://seisaxthia-epam.blogspot.gr/2014/03/blog-post_520.html

3. Το μεγάλο παραμύθι του πρωτογενούς πλεονάσματος,  Άρθρο του Δημήτρη Καζάκη http://dimitriskazakis.blogspot.gr/2014/01/blog-post_29.html

4. Χάσαμε για μια ακόμη φορά στη μοιρασιά του Χότζα, Άρθρο του Δημήτρη Καζάκη http://seisaxthia-epam.blogspot.gr/2014/03/blog-post_9663.html

5. Συνέντευξη στην εκπομπή “Ευθέως” του Χρήστου Γιανναρά: http://www.youtube.com/watch?v=Z4Pu1dE_Low

6. Συνέντευξη στο περιοδικό Fortune του Α. Τσίπρα http://www.fortunegreece.com/article/o-alexis-tsipras-mila-apoklistika-sto-fortune/, σχετικό άρθρο: Οι δανειστές θα πάρουν τα λεφτά τους και με το ΣΥΡΙΖΑ http://www.thetoc.gr/politiki/article/atsiprasoi-daneistes-tha-paroun-ta-lefta-kai-me-ton-suriza

7. Το ασίγαστο πάθος, Κοστάντσο Πρεβέ,σελ 16 και 22 – 23, εκδόσεις Πιρόγα, Έκδοση 2009

8. Η έλλειψη οράματος, ήταν κάτι που με πονούσε αφάνταστα, Κώστας Αξελός,  Αυτοβιογραφικό κείμενο από απομαγνητοφώνηση συνέντευξης, του Κώστα Αξελού (1924-2010) στην εκπομπή της ΕΤ1 Παρασκήνιο (παραγωγή: 1983), δημοσιευμένο στο k-m-autobiographies.blogspot.gr,

http://www.theinsider.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=34464:2014-02-05-22-26-11&catid=75:fakeloi&Itemid=132

9. Δεν υπάρχει δημοκρατία, συνέντευξη του Γιώργου Κοντογιώργη http://www.youtube.com/watch?v=vMaHEqT99e8&feature=share

10. Τα προβλήματα της Δημοκρατίας σήμερα του Κορνήλιου Καστοριάδη, Απομαγνητοφωνημένο κείμενο ομιλίας του Κορνήλιου Καστοριάδη στον Βόλο το 1989 με θέμα «Τα προβλήματα δημοκρατίας σήμερα». http://tvxs.gr/news/ellada/ta-problimata-tis-dimokratias-simera-toy-kornilioy-kastoriadi

11. Η άμεση δημοκρατία ως ζητούμενο σήμερα του Αλεξίου Ξιφαρά, http://seisaxthia-epam.blogspot.gr/2013/02/blog-post_7764.html

12. Ιδεοκρατία και ιστορική αιτιοκρατία, του Παναγή Λεκατσά, σελ 12 -37-20-25-33 , εκδόσεις Καστανιώτη 1994

http://seisaxthia-epam.blogspot.gr/